“Van regels naar realiteit: de kracht van ervaringsdeskundigheid in gemeentebeleid”

Wat gebeurt er als je beleid maakt dat écht aansluit bij de leefwereld van inwoners? Als je niet alleen vanuit kaders denkt, maar ook luistert naar mensen die zélf ervaring hebben met de problemen waar jij oplossingen voor probeert te vinden?
In dit interview vertellen beleidsadviseur Layla en ervaringsdeskundige Esmeralda hoe het is om samen aan beleidsvorming te werken. Ze laten zien hoe ervaringskennis bruggen slaat tussen systeem en mens, tussen beleid en praktijk. Hun verhaal biedt praktische inzichten, eerlijke lessen en inspirerende voorbeelden voor iedereen binnen de gemeente die werk wil maken van beleid dat raakt én werkt.

Laat je inspireren — en ontdek hoe je als gemeente het verschil kunt maken, met ervaringsdeskundigen als volwaardige partners.

Even voorstellen: Wie zijn jullie en wat doen jullie?

Layla:
“Ik ben Layla en momenteel werk ik als Beleidsadviseur Zorg en Veiligheid bij Regio Gooi en Vechtstreek. Hiervoor heb ik voor gemeente Almere gewerkt.”

“Mijn ervaring met het werken met ervaringsdeskundige is in Almere begonnen. Er is in onze regio toen een klankbordgroep met ervaringsdeskundigen huiselijk geweld gestart. Tijdens het ontwikkelen van beleid gingen wij in gesprek met ervaringsdeskundigen. We vroegen hun input op bepaalde onderwerpen en vaak ging het ook over wat zij hebben gemist.”

Esmeralda:
“Ik ben Esmeralda, 47 jaar en ik heb 3 kinderen. Ik heb ervaring met huiselijk geweld en kindermishandeling vanuit mijn jeugd en ook later in relaties. In 2019 durfde ik te vluchten van huis en ben ik dankzij Veilig Thuis in de vrouwenopvang terecht gekomen. Eerst op een noodbed, daarna op de crisisafdeling en daarna in een begeleid wonen traject. Uiteindelijk ben ik zelfstandig gaan wonen.”

“Toen ik zelf in de opvang terecht kwam, was er niemand aanwezig om even naar mijn verhaal te luisteren. Deze rol heb ik op me genomen. Elke keer als er een nieuwe dame op het noodbed kwam, ging ik er naast zitten en dan vroeg ik hoe het met haar ging. Dit was voor mezelf ook heel fijn. Zo is eigenlijk mijn ervaringsdeskundigheid begonnen.”

“Ik heb al mijn ervaringen omgezet in kracht. Ik vind het zonde om, met alles wat ik heb meegemaakt, daar niks mee te doen. Ik kan er zoveel mensen mee helpen, op zoveel gebieden.”

Wat betekent ervaringsdeskundigheid volgens jou? En wat is de meerwaarde?

Layla:
“De meerwaarde zit er zeker in dat de ervaringsdeskundige echt een brugfunctie vervult tussen de inwoners om wie het gaat en de professionals op allerlei lagen van een organisatie. Dit kan zijn tussen de professional die de beleidsadviseur is of de professional die in de uitvoering met de inwoners werkt.”

“Ook al wil je het echt niet, zodra je binnen een organisatie werkt, ga je automatisch denken in regels en kaders. Dat kan ervoor zorgen het doel, namelijk inwoners ondersteuning bieden die bij hun behoefte aansluit, vraaggestuurd werken, ongemerkt steeds verder van je af komt te staan. Een ervaringsdeskundige, kan heel goed mensen daarin een spiegel voorhouden: Waarom doen jullie het op die manier? Of wat betekent dit? Bij elk overleg zie je dan wel iemand denken; ja, inderdaad! Waarom doen we het eigenlijk zo? Of wat betekent dit? Of hoe komt het dat we ooit hebben bedacht dat dit een oplossing voor dat probleem is.”

Esmeralda:
“Waar het echt waardevol voor is, is dat je met echte mensen praat. Niet vanuit hulpverleners- of zakelijk perspectief, maar echt het clientperspectief. Beleidsmedewerkers krijgen zo meer inzicht in onze leefwereld. Daardoor is het makkelijker om na te denken wat er echt nodig is. Ik kom met voorbeelden waar ze zelf niet over na hebben gedacht. Ook over hele praktische zaken; hoe het is om uit de opvang te komen. Dan heb je niets meer en moet je alles opnieuw kopen, van lepel tot wasmachine.”

Wat zijn de belangrijkste lessen die jij hebt geleerd met het werken met ervaringsdeskundigen?

Layla:
1. Maak inzet van ervaringsdeskundigen onderdeel van het beleidsplan. Veranker de inzet van ervaringsdeskundigheid in je beleidsvisie(s) en zorg op die manier voor duurzame borging inclusief financiering.

2. Schep de juiste verwachtingen, zodat zowel de ervaringsdeskundigen als professionals die met hen gaan werken niet meer verwachten dan dat waargemaakt kan worden. Bedenk bijvoorbeeld van te voren of er een vergoeding is. Krijgen de ervaringsdeskundigen alleen onkostenvergoeding of vergoed je een uurtarief? Denken ervaringsdeskundigen mee op beleidsniveau, hebben ze een adviserende rol tijdens casuïsiekbesprekingen of worden ze juist dagelijks in casuïstiek ingezet?

3. Zorg ervoor dat ervaringsdeskundigen niet alleen op de beleidsterreinen met de meest kwetsbare personen worden ingezet zoals zorg en veiligheid, maar op alle beleidsterreinen. Dat eerste is natuurlijk wel een beetje de trend, maar het zou ook goed zijn bij het maken van alle beleid om de stem van de inwoner echt goed mee te nemen en niet pas als er al een plan ligt.

Esmeralda:
1. Het moet niet teveel geld kosten anders krijg je gemeenten niet mee om mee te werken.

2. Zorg dat er iets op papier staat over ervaringsdeskundigheid. Er is momenteel geen vaste functie ervaringsdeskundige bij elke gemeente.

3. Ik denk dat gemeenten vrezen dat wij, als ervaringsdeskundigen, niet genoeg hersteld zijn en daarom bang zijn ons in te zetten. Dat daardoor de kans op terugval groter is. Terwijl we juist sterker zijn door onze ervaringen.

4. Stel geen eisen aan minimale opleidingsniveau als je een ervaringsdeskundige wil inzetten. Er zijn gemeenten die willen echt dat je een HBO diploma op zak hebt. Daar ben ik het niet mee eens. Ik geloof gewoon in de mens zelf, daar hoort geen bepaald opleidingsniveau bij.

Heb je nog tips voor gemeentes of andere dingen die je mee wilt geven voor in de nieuwsbrief?

Layla:
“Mijn advies aan gemeenten: ontwikkel een duidelijke visie op ervaringsdeskundigheid. Zorg dat daar ook financiering bij hoort, en dat mensen in het werkveld zich eraan verbinden. Zoek collega’s op die er ook in geloven en pak het samen op. Begin klein! Als je twijfelt hoe je het moet aanpakken, kies dan een project waar je al mee bezig bent en nodig een ervaringsdeskundige uit om mee te denken. Vaak levert dat meteen waardevolle inzichten op.”

Esmeralda:
“In de tijd van de eerste lockdown, zat ik in de opvang en wij mochten niet bij elkaar komen en zaten daardoor echt geïsoleerd. Ik ben toen begonnen met een blog en daar kwamen veel mensen op af. Uiteindelijk heb ik een boek geschreven.”

“Probeer het gewoon een keer!”