Help, ik weet niet hoe het moet, een pinpas die het altijd doet, of soms voor aankopen niet nodig is, ik ben koning te rijk tot dat ik de rekeningen uit de brievenbus vis… 
Kim Sannes heeft onderzoek gedaan naar financiële weerbaarheid onder jongeren, het belang van het hebben van aandacht hiervoor en hoe dit binnen gemeenten gepositioneerd zou kunnen worden.  

 De groep jongeren die aangeeft niet financieel zelfredzaam te zijn en hier een leervraag in heeft wordt steeds groter. Nibud gaf in 2022 aan dat 1 op de 5 jongeren in de leeftijd van 18 tot 26 jaar te maken heeft met ernstige betalingsproblemen. Dit kan dramatische gevolgen hebben voor hun toekomst: armoede, oplopende schulden, chronische stress en slechte schoolresultaten. Grip houden op je geld is in de huidige samenleving een uitdaging.     

De Nederlandsche Bank waarschuwde in 2019 al voor de “cashloze samenleving”. Onderzoekers vanuit de psychologie wijzen op het verdwijnen van “betaalpijn’ bij de verschuiving van contant naar online betalen. Hierdoor wordt het verlies van geld als minder erg ervaren en zijn vooral jongeren eerder geneigd (veel) te betalen. Er groeit dus een generatie op waarvoor geldt dat cashloos door het leven gaan de norm is. Uit Nibud onderzoek blijkt dat kinderen hier vaak niet goed op worden voorbereid.     

Om dit te doorbreken wordt in dit onderzoek o.a. ouderbetrokkenheid in het aanleren van financiële vaardigheden als essentieel ervaren. Echter komt een groot deel van de jongeren die niet financieel weerbaar zijn uit gezinnen die onstabiel zijn, schulden en armoedeproblematiek kennen, en zelf niet bij machte zijn om deze vaardigheden over te brengen.      

 Het snelle geld willen verdienen, groepsdruk, de druk van socialmedia en het gemak om achteraf te betalen spelen een grote rol in het ontwikkelen van groeiende schuldenproblematiek. Dat gaat in bijna alle gevallen ook met andere problematiek en vraagstukken gepaard die moeilijk te doorbreken lijken door het gebrek aan financiële bewustwording en vaardigheden. Aanbod in het onderwijs gericht op het vergroten van kennis, inzicht, vaardigheden en bewustzijn van kinderen, jongeren en volwassenen op het gebied van persoonlijke en maatschappelijke financiële afwegingen lijkt een vanzelfsprekend onderwerp dat structureel in verschillende levensfasen aangeboden moet worden. Echter liggen hier voor veel gemeenten en het onderwijs de nodige uitdagingen omdat financiële weerbaarheid nog geen vaste plek heeft binnen het onderwijs en de groep jongeren welke deze vaardigheden niet thuis aangeleerd krijgen groot is.    

Het aanleren van financiële vaardigheden moet in verschillende levensfasen terugkomen om te beklijven en aan te kunnen sluiten op de leef en belevingswereld van de jeugdige 
Vaak is er een vorm van urgentie nodig voor beweging, zo ook bij de doelgroep die door gebrek aan financiële vaardigheden vastloopt en in de problemen raakt. Het is een misverstand dat jongeren afhaken als het om financiën gaat.  
Financiële educatie is niet altijd (goed) afgestemd op de belevingswereld van jongeren. Daardoor lijkt het of zij de urgentie van het onderwerp niet altijd voelen. Onderzoeken naar het puberbrein tonen aan dat rond het zeventiende levensjaar één deel in de hersenen het meest actief is; dat van het nemen van risico’s. Dus een goede positie binnen de vriendengroep is voor pubers van veel groter belang dan het maken van een afweging. “Een dure jas is voor mij belangrijker dan geld om eten te kopen” volgens een jongere. Dit betekent niet dat kennis over financiële planning en mogelijke risico’s niet tot hen doordringt.  
Het bestaande aanbod sluit vaak nog niet aan bij wat nodig is om jongeren in hun belevingswereld te kunnen bereiken. Hier ligt een uitdaging voor gemeente en partners betrokken op dit onderwerp.   

Een actieve rol pakken als gemeente en onderwijs is nodig om in te zetten op financiële weerbaarheid en bij te dragen om schuldenproblematiek terug te dringen
Het is van belang om als gemeente een actieve rol in te nemen in het faciliteren en het onder de aandacht en samenbrengen van lokale en landelijke partners met het aanbod dat er is op het gebied van financiële educatie. In de Kamerbrief van Minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen, Carola Schouten, van oktober 2022 wordt de noodzaak van financiële educatie onderstreept. Het is op rijksniveau nog niet gelukt om financiële educatie in het school curriculum op te nemen. Het onderwijs heeft een grote rol in het klaarstomen van jongeren voor een toekomst waarin zij zelfredzaam zijn. Echter hebben zij vaak te maken met een grote werkdruk en kunnen zij door o.a. het tekort aan leerkrachten en andere prioriteiten in de jaarplanning niet altijd meer of überhaupt aandacht aan dit onderwerp besteden.  Wanneer je als gemeente de ambitie hebt om de schuldenproblematiek te verminderen, is het noodzakelijk om aan de voorkant de handvatten te bieden die nodig zijn om financieel weerbaar te worden. Zodat daarmee de kans op het ontwikkelen van financiële, en daarmee ook andere, problemen verkleind wordt.       

Waar kan je beginnen als gemeente, onderwijs en betrokken partners?  

• Ga het gesprek aan met jongeren en haal de behoefte op en sluit daaropaan  
• Creëer inzicht in bestaand aanbod op financiële weerbaarheid en breng dit bij elkaar door samenwerkingen tussen partners te initiëren  
• Maak aanbod aantrekkelijk, makkelijk zicht- en vindbaar voor jongeren en ouders betrek hen hierbij  
• Creëer aanbod voor ouders om kinderen financieel weerbaar te maken en maak dit toegankelijk en zichtbaar  
• Heb oog voor de kinderen in gezinnen in een schulddienstverleningstraject en koppel aanbod op financiële weerbaarheid voor jongeren daaraan  

• De online leefwereld van jongeren is groot, sluit daaropaan met aanbod  
• Verweef financiële weerbaarheid in bestaande vakken zoals bijvoorbeeld Economie en Burgerschap  
• Creëer haakjes en verbindingen met activiteiten buiten het lesprogramma.