Succesvol hervormen in de jeugdhulp, hoe doe je dat? In deze reeks neem ik je mee in de zeven eigenschappen die Steven Covey centraal stelt. Inmiddels hebben we de eerste drie eigenschappen onder de loep genomen. Deze eigenschappen zijn gericht op ontwikkeling van persoonlijk leiderschap. De eerste drie eigenschappen zijn gericht op het ontwikkelen van een sterk team. De volgende eigenschappen richten zich op het team en diens omgeving.  

Sleutel 4: “Denk win-win”
Er is sprake van een win-win situatie als beide partijen kunnen profiteren van de oplossing. In de situatie van een sociaal wijkteam zijn er zelfs meerdere partijen die profiteren van een win-win situatie.  

Bij het creëren van een win-winsituatie is het nodig om pro-actief te kunnen handelen. De pragmatische levenshouding die we bij eigenschap één beschreven is één van de valkuilen, wanneer we een win-win situatie beogen. Iemand heeft ergens last van – vaak is dit een symptoom – en dat gaan we zo snel mogelijk proberen op te lossen. Echter zoals eerder geconcludeerd, zijn de Quick-fixes meestal niet de meest duurzame oplossingen. Het aanpakken van een symptoom lost het probleem namelijk niet op, er zal naar verwachting snel weer een ander symptoom opdoemen. We kunnen hier dan wel spreken van een verlies-verlies situatie; de inwoner is niet duurzaam geholpen (verlies) en het kost de gemeente nog meer tijd en geld (verlies) om ook de andere symptomen aan te pakken.  

Mijn beeld is dat een sociaal team, wat ook verantwoordelijk is voor de toegang naar (specialistische) jeugdhulp, vaak gezien wordt als hobbel die genomen moet worden, om de hulp te krijgen of om te houden wat ze nu hebben. Het woord ‘toegang’ zegt dit eigenlijk ook – we moeten de toegang overtuigen om de poort open te zetten. Daarbij leeft ook vaak de gedachte dat de gemeente vooral naar de kosten kijkt. Dit is volgens mij het paradigma van winnen-verliezen, het gevolg hiervan is dat we eigenlijk allemaal verliezen. De trajecten worden alleen maar langer en duurder. De instroom is hoger dan de uitstroom. Het krijgen of nodig hebben van jeugdhulp is ook niet het doel van ouders/jeugdige(n). Die willen dat hun situatie beter wordt. 

Andersom geldt dit paradigma natuurlijk net zo, de gemeente kan denken gewonnen te hebben door minder geld uit te geven op dit moment, maar als de situatie daar (op een later moment) van verslechterd, is er dan wel gewonnen? 

Goede relatie
Om een win-win situatie te creëren is een goede en effectieve relatie nodig. Dit vraagt om te investeren, of zoals Steven Covey het noemt, om stortingen te doen op de emotionele bankrekening. Hoe meer je in de plus staat op die emotionele bankrekening, hoe groter het krediet is. Als vertegenwoordiger van de gemeente of jeugdhulpverlening hebben we vaak te maken met een laag of negatief banksaldo op de emotionele bankrekening van de inwoners. Dit vraagt van ons als sociaal werkers om eerst (extra) te investeren. We kunnen het volgende doen om ons krediet op te bouwen: 

• De ander begrijpen; (komen we op terug bij sleutel 5) 
• Oog voor details; 
• Woord houden; 
• Verwachtingen verduidelijken;  
• Integriteit tonen; 

• Oprecht verontschuldigen als je (onbedoeld) een opname doet. 

Een goede, effectieve relatie opbouwen vraagt dus van ons te investeren en soms ook wanneer we niet (direct) zien dat het iets oplevert.  

 Win-winovereenkomsten 

Een goede relatie is de basis voor een win-win overeenkomst. Deze overeenkomst moet de volgende vijf elementen bevatten: 

• Gewenste resultaten: deze moeten helder zijn voor alle partijen. Spreek met elkaar af wat de resultaten moeten zijn van de inzet van de hulpverlening. Zorg dat iedereen hetzelfde beeld heeft bij de geformuleerde resultaten en spreek dit naar elkaar uit (geen onuitgesproken verwachtingen of aannames); 
• Richtlijnen: dit zijn de parameters voor de resultaten die behaald moeten worden. Denk hierbij aan minimale inzet of frequentie en de termijnen; 
• Hulpmiddelen: welke hulpmiddelen heeft men tot de beschikking om de resultaten te behalen; 
• Aansprakelijkheid: hierin spreek je met elkaar af wie welke verantwoordelijkheid heeft en wie waarop is aan te spreken; 
• Consequenties: spreek met elkaar af wat de consequenties zijn als de resultaten niet worden behaald, of juist wel worden behaald.  

Als de win-winovereenkomst helder is, kunnen de betrokken partijen met elkaar beoordelen of de hulpverlening heeft opgeleverd wat men beoogd had.  

In de praktijk 

Het denken in win-win vraagt van ons dat we investeren in de relaties die we hebben met onze omgeving. Met de inwoners, met onze netwerkpartners en met de aanbieders van (specialistische) jeugdhulp. Het vraagt van ons dat we elkaar moeten vertrouwen en dat we vooral moeten storten op die emotionele bankrekening. We kunnen niet van de ander verwachten dat ze ons vertrouwen als wij hen niet vertrouwen, maar willen beheersen en controleren. 

Volgens mij geldt ook hier het cliché: ‘een betere wereld, begint bij jezelf’. Begin dus met storten op die emotionele bankrekening. Zodra je in de plus staat, ontstaat ook nog eens het effect van rente-op-rente. Dit gaat vanzelf en het effect is exponentieel! 

Mocht je naar aanleiding van dit artikel vragen hebben, neem gerust contact met mij op, ik denk graag met je mee! 

Steven Covey – de zeven eigenschappen voor succes in je leven. 102e druk 2023
ISBN: 9789047006817