Auteur: Marcel van Lochem

Continuïteit van zorg, recht- en doelmatigheid. De jaarrekening als basis voor het goede gesprek

Wat als je in één oogopslag kunt zien of een zorgaanbieder financieel gezond is? Of signalen kunt herkennen die wijzen op risico’s of onverklaarbare uitgaven? De jaarrekening biedt verrassend veel aanknopingspunten om dat te ontdekken én vormt een solide basis voor het goede gesprek over continuïteit, doelmatigheid en rechtmatigheid van zorg.

In het sociaal domein spelen contractmanagers een cruciale rol in het realiseren van doelmatige en kwalitatief verantwoorde zorg. Onmisbaar in hun gereedschapskist is de jaarrekening van de zorgaanbieder. Het analyseren van jaarstukken is geen administratieve bijzaak, maar een sleutel voor het borgen van continuïteit, rechtmatigheid en doelmatigheid van de ingekochte zorg.

Van cijfers naar signalen

De jaarrekening laat zien hoe een aanbieder er financieel voorstaat. Belangrijke signalen, zoals een negatief eigen vermogen, teruglopende liquiditeit of een stijgende schuldenlast, kunnen wijzen op een verhoogd risico op discontinuïteit van zorg. Financiële problemen hóéven geen verrassing te zijn. Wie de jaarrekening goed leest, ziet de signalen vaak al lang voordat de situatie nijpend wordt. Een regio die bijvoorbeeld constateerde dat een jeugdhulpaanbieder al drie jaar verlies draaide, kon tijdig maatregelen nemen om de zorg voor cliënten veilig te stellen. Zó wordt de jaarrekening een praktisch instrument voor risicobeheersing.

Waar gaat het geld heen?

Contractmanagers kunnen met de jaarrekening ook de doelmatigheid van uitgaven beoordelen. Hoeveel gaat er naar directe zorg? Hoeveel naar overhead? En is er sprake van winstuitkering of hoge managementvergoedingen? Als bijvoorbeeld 40% van de kosten naar overhead gaat, roept dat vragen op. Ook excessieve winstuitkeringen of onverklaarbaar hoge managementvergoedingen kunnen aanleiding zijn voor een gesprek en mogelijk een vervolgonderzoek.

Signalering van risico’s en slimme keuzes

Contractmanagers die systematisch jaarrekeningen analyseren, ontwikkelen een scherp beeld van de risico’s in hun zorglandschap. Dit helpt niet alleen bij het beheersen van bestaande contractrelaties, maar biedt ook input voor strategische keuzes bij nieuwe inkooprondes. Het maakt onderbouwde afwegingen mogelijk over bijvoorbeeld volume- en omzetplafonds of de keuze om al dan niet met een nieuwe aanbieder in zee te gaan.

Kijk breder: combineer financiële en inhoudelijke signalen

De jaarrekening is een belangrijke bron van informatie, maar niet de enige. Binnen gemeenten en regio’s is vaak veel kennis over aanbieders aanwezig:

• Medewerkers in de toegang horen hoe inwoners de zorg ervaren.
• De administratie ziet bijvoorbeeld veel afgekeurde declaraties.
• Data-analisten signaleren bijvoorbeeld afwijkende uitnuttingspercentages.

Werkt de aanbieder in meerdere regio’s? Denk er dan eens aan om contact te zoeken met collega’s in die regio’s.

Wie deze signalen bundelt met inzichten uit de jaarrekening, krijgt een volledig beeld van de aanbieder. Gemeenten en regio’s met volwassen contractmanagement organiseren die samenwerking structureel, zodat financiële en inhoudelijke kennis elkaar versterken.

Het contract zegt niet alles, uw rol wel

“Het staat niet in het contract” is soms het argument om niet door te vragen. Toch geldt: u heeft als contractmanager – en vaak als één van de grootste opdrachtgevers – niet alleen het recht, maar ook de verantwoordelijkheid om het gesprek aan te gaan over financiële gezondheid. Nieuwsgierigheid en zorgplicht vormen de sleutel tot duurzaam partnerschap.

Conclusie

De jaarrekening is meer dan een financieel document. Het is een strategisch hulpmiddel waarmee contractmanagers continuïteit van zorg kunnen waarborgen en publieke middelen doelmatig inzetten. In tijden van maatschappelijke druk, personeelstekorten en financiële krapte is die professionele scherpte onmisbaar.

TransitiePartners verzorgt trainingen ‘Jaarrekening lezen’ (in company of open inschrijving) en ondersteunt gemeenten bij het structureel analyseren van jaarrekeningen en het vertalen van cijfers naar concrete acties. Zo maken we samen zorg beter, doelmatiger en toekomstbestendig.