De financiële vooruitzichten voor Nederlandse gemeenten in 2025 staan onder druk door diverse factoren. Dit komt naar voren in de Miljoenennota 2025, die de financiële uitdagingen en strategische keuzes van het kabinet uiteenzet. Voor gemeenten zijn er enkele belangrijke thema’s die de komende jaren hun financiële ruimte zullen bepalen: de koppeling van hun inkomsten aan het bruto binnenlands product (bbp), de demografische ontwikkelingen, en de herverdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen de Rijksoverheid en gemeenten.

Stabiele inkomsten, maar met uitdagingen
In de Voorjaarsnota 2024 werd besloten dat de ontwikkeling van het Gemeente- en Provinciefonds vanaf 2024 gekoppeld blijft aan het bbp. Dit biedt gemeenten een zekere mate van stabiliteit in hun inkomsten, maar ook afhankelijkheid van de economische schommelingen. De verwachting is dat gemeenten, ondanks deze koppeling, nog steeds voor grote uitdagingen staan, met name door de toenemende zorgkosten als gevolg van demografische druk en vergrijzing

Jeugdzorg en Wmo: stelselherziening en financiële druk 
Een van de grootste uitdagingen voor gemeenten blijft de financiering van jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Hoewel het kabinet enkele structurele hervormingen heeft aangekondigd, zoals het overhevelen van de SPUK (specifieke uitkeringen) naar het Gemeentefonds, blijft er onzekerheid over de kostenstijgingen op de lange termijn. Zo zorgt de verwachte vergrijzing ervoor dat gemeenten steeds meer middelen nodig hebben om te voldoen aan de stijgende zorgvraag. Het kabinet heeft hiervoor weliswaar een jaarlijkse reservering ingesteld die vanaf 2026 oploopt tot €300 miljoen, maar de vraag is of dit voldoende zal zijn om de toenemende zorgvraag te dekken. Deze financiële druk wordt versterkt door het zogeheten ravijnjaar 2026, waarin gemeenten geconfronteerd worden met een plotselinge terugval in de financiële middelen vanuit het Rijk, wat de druk op de zorgbudgetten verder zal verhogen.

Schaarste aan middelen en toenemende druk op voorzieningen
Gemeenten moeten ook rekening houden met andere vormen van schaarste, zoals in personeel, ruimte en middelen. Er is een structureel tekort aan arbeidskrachten, vooral in de zorg en het onderwijs, en dit zal de druk op de gemeentelijke budgetten verder verhogen. Daarnaast moeten gemeenten bijdragen aan de landelijke energietransitie, waarvoor aanzienlijke investeringen nodig zijn. De beperkte ruimte en middelen zetten de uitvoerbaarheid van gemeentelijke klimaat- en woningbouwplannen onder druk.

Verdeling van verantwoordelijkheden en keuzes
Een andere uitdaging voor gemeenten is de voortdurende herverdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen de Rijksoverheid en medeoverheden. Dit proces, dat sinds de decentralisatie in 2015 in gang is gezet, zorgt ervoor dat gemeenten meer verantwoordelijkheden krijgen zonder altijd de bijbehorende financiële middelen. Het kabinet erkent de noodzaak van een balans tussen ambitie, middelen en uitvoeringskracht.

TransitiePartners heeft jarenlange ervaring in het begeleiden van gemeenten bij complexe transities en biedt maatwerkoplossingen die écht impact maken. Wij begrijpen de financiële, organisatorische en maatschappelijke uitdagingen waar je als gemeente voor staat en ondersteunen je met strategische inzichten en praktische oplossingen die direct toepasbaar zijn.

Samen zorgen we ervoor dat jouw gemeente in 2025 en daarna succesvol kan blijven opereren, met een sterke focus op duurzame oplossingen en optimale zorg voor de inwoners.

Laten we vandaag samen de eerste stap zetten naar een toekomstbestendige gemeente!